صنایع دستی عشایر استان آذربایجان شرقی:
ساج چوركي ( نان ساجي): ساج عبارت است از يك ورقه مسي يا نوع فلز مرغوب ديگريكه بصورت سيني بزرگ كه داخلش تقريبا بصورت بشقاب گود بوده است و قطر آن حدود 60-80 سانتي متر است كه عشاير آرد گندم را خمير مي كنند تا ور بيايد سپس آنرا بر روي ساج كه قبلا توسط اجاق موجود در وسط آلاچيق داغ شده بود قرار ميدادند و خمير پهن شده توسط وردنه پخته مي شد و بصورت نان ساجي بسيار لذيذ در مي آيد كه در بعضي از نقاط روستايي و عشاير نشين به آن (( يوخا)) مي گويند .
صنايع دستي : توليدات دستي مانند ورني و كليم و بافتن پارچه رانيز ميتوان جزو توليدات عشايري محسوب نمود كه ورني در اين ميان بسيار زيبا و ظريف بوده و مخصوص عشاير و ايلات آذربايجان ميباشد كه از ابريشم و يا پشم تهيه مي شود شايد بتوان گفت از آنجاييكه عشاير خود توليد كننده پشم مي باشند اين مطلب بسيار طبيعي و مقرون به صرفه مي باشد ، در ضمن توليد نمد نيز جزو صنايع دستي عشاير محسوب مي گردد كه رفته رفته از گردونه خارج مي شود.
ورني :
سوماك يا ورني ( به زبان محلي ) 
نوعي گليم فرش نماست كه باتوجه به خصوصيات بافت ، تنوع مواد اوليه ، كامل تر شدن نقش ها و ويژگيهاي خاص آن مي توان حلقه واسطي بين گليم و قالي و آخرين منزلگاه بافت گليم به قالي دانست . تفاوت ورني با گليم به اين شكل است كه گليم دست بافته اي بر روي دار بدون گره مقطع بافته مي شود واز دو عامل تار و پود تشكيل شده است ونقوش آن وسط پود شكل ميگيرد وتار توسط پود كاملاً پوشيده مي شود . در صورتيكه در بافت ورني ايجاد طرح ونقوش بر سطح آن توسط پود گذاري اضافي حاصل مي شود وتار وپود هر دو پوشيده هستند و پود اضافي كه پود اصلي خوانده مي شودمانند پود گليم به صورت ساده از بين تارها عبور نمي كند بلكه همانند فرش دور تار به صورت پيچ بافت هاي اضافي و غير مقطع ويكدست مي باشد
.
معمولاً ضخامت آن از گليم بيشتر است وطرح نقوش آن يك طرفه مي باشد . در صورتيكه گليم به صورت نقوش دو طرفه مي باشد . ورني را مي توان نوعي زير انداز مخصوص دانست كه هم سادگي وسبكي گليم را با خود دارد و و هم ظرافت وزيبايي قالي را در بر ميگيرد
پيشينه تاريخي :
سن ورني كمتر از يك قرن بوده وبراساس بررسي هاي انجام شده توليد ورني ظرف يك صد سال اخير در دشت مغان مرسوم گرديده وبه روايت افراد مطلع ، محل اصلي توليد آن منطقه قره داغ در آذربايجان شوروي بوده كه براثر روابط وعلاقه هاي فرهنگي عشيره اي ترددهايي كه در دوكناره رودخانه ارس انجام پذيرفته به تدريج توليد
ورني در بين عشاير رايج گرديده است ودرحال حاضر توليد ورني در سطح جهان منحصر به ايران ومختص آذربايجان است.
جايگاه ورني در بين جامعه عشايري :
ورني توسط عشاير ايل ائل سون وبه خصوص ارسباران كه در مناطق ارسباران و گرما دوز ودشت مغان استان آذربايجانشرقي واردبيل سكونت دارند توليد مي شود. بافت ورني عمدتاً در قشلاقات توسط زنان ودختران عشاير در اوقات فراغت انجام مي پذيرد .
انواع ورني :
الف : ورني پشمي :
دراين ورني همه گرهها حاشيه ومتن كف از پشم خالص است وچله (تار) آن از پنبه تاب داده شده تشكيل يافته است .
ب : ورني ابريشمي :
دراين ورني همه گرهها از ابريشم خالص است و چله ( تار ) آن از پنبه با تاب پكنواخت ومناسب تشكيل يافته است.
ج : ورني پشمي ابريشمي ( كف ابريشمي ) :
دراين ورني همانگونه كه از عنوانش مشخص است برخي گرهها از ابريشم وبرخي ديگر از پشم وچله (تار) آن از پنبه با تاب يكنواخت ومناسب تشكيل يافته است .
ابعاد ورني :
متداولترين ابعاد ورني معمولاً به شرح ذيل مي باشد اما ابعاد غير متداول آن نيز بافت مي گردد :
الف ) قاليچه : (2 ×2 ) متر مربع . (5/1 ×2 ) متر مربع
ب ) زرع نيم باپشتي : (15/1 ×6/1 ) متر مربع
ج) زرچاك : (7/0 ×1 ) مترمربع ، (9/0 ×6/0 ) متر مربع
د ) كناره : (25/1 × 3 ) متر مربع ، (25/1 ×3/2 ) متر مربع ، (1 ×3 ) متر مربع
هـ) قالي (3×3) متر مربع
و ) پرده (3 ×2 ) متر مربع
نقش ها
:
نقوشي كه بر روي ورني نقش مي بندد نشانگر محيط زيست وانعكاس آن در اذهان زنان ودختران عشاير است كه اين نقش ونگار منعكس شده بر روي ورني ها نمود از ذهن زلال و توانا واستعدادهاي بالقوه فكري اين بافندگان ناشي مي شود . نقوش به كار رفته از اشكال حيوانات اهلي و وحشي منطقه تاثير پذيرفته ونقش عمده حيوانات عبارت است از گوزن ، آهو ، گرگ ، بوقلمون ، مرغ ، خروس ، سگ گله ، گربه ، مار ، عقاب ، گوسفند ، ببر ، شتر ، شير ، روباه ، شغال و ساير چرندگان و پرندگان محلي كه به صورت هندسي ساده بر روي توليداتشان بافته مي شود
