ایل‌ها

جامعه عشاير ايران  بعنوان جامعه سوم ايران از دير باز نقش مهمي در شكل گيري ساختار سياسي و فرهنگي ايران ايفاء نموده است بعبارتي ساختار سياسي ايران از منظر بسياري از جامعه شناسان و پ‍ژوهشگران از نظام عشايري الگو گرفته است. اين قشر از جامعه داراي ويژگيهاي متمايز از جوامع شهري و روستايي مي باشند زندگي كوچروي و گذراندن قسمتي از سال در ييلاق و بخش ديگري در قشلاق و  شرايط جغرافيايي ازويژگيهاي بارز اين قشر مي باشد. استان آذربايجان شرقي بدليل شرايط اقليمي متنوع ، مراتع و جنگلهاي سر سبز و كوههاي مرتفع يكي از مناطق عشاير نشين كشور محسوب مي شود بر اساس نتايج سر شماري كشور در سال 1377 ، جمعيت عشاير ي استان  در دوره ييلاقي 13572 خانوار با جمعيت 84184 نفر و در دوره قشلاقي 8633 خانوار با 52001 نفر جمعيت مي باشد .
 عشاير اين استان در قالب دوايل بزرگ ارسباران ( قره داغ) و ايل سون (شاهسون) و 9 طايفه مستقل در دوره ييلاق و 2 ايل و 7 طايفه مستقل در دوره قشلاق شكل گرفته اند.عشاير استان آذربايجان شرقي نقش بارزي در تامين نيازهاي پروتئيني ،  لبنيات و صنايع دستي ايفاء مي نمايند بطوريكه بيش از 6100 تن گوشت قرمز،  1400 تن پشم ،  9000 متر مربع قالي ، 30000 تن شير ،  و 12500 متر مربع ورني از توليدات اين قشر می باشد.
 اتحاديه تعاونيهاي عشايري استان آذربايجانشرقي :
 جامعه عشايري از قديم الايام با توجه به شرايط جغرافيايي و كوچ نشيني و وابستگي به دام به عنوان تنها منبع در آمدي با مشكلات عديده اي روبرو مي باشند  و اين مشكلات در دهه هاي گذشته به دليل سياستهاي نادرست حكومتهاي وقت چند برابر شده بود چرا كه در دوران پهلوي كاهش جمعيت عشايري مد نظر بوده است و اينان در بودجه هاي مملكت هيچ سهمي را به خود اختصاص نداده بودند .
 بعد از پيروزي انقلاب در ايران و در راستاي برقراري عدالت اجتماعي و توزيع منابع و ثروتهاي كشور بطور عادلانه بين اقشار مختلف اين قشر از جامعه در سياستگذاريهاي كلان كشور مد نظر برنامه ريزان قرار گرفتند بطوريكه در حال حاضر مناطق عشايري داراي امكانات زير بنايي ( نظير راه ،  سد ،  و مدرسه،  برق و...) آموزشي و بهداشتي و فرهنگي مي باشند .
 يكي از مسائل مهم و از عمده مشكلات اين قشر به دليل شرايط خاص جغرافيايي و زندگي خاص ،  تامين آذوقه و مايحتاج اوليه و ضروري زندگي و تامين نيازهاي علوفه اي دام نظير كنستانتره ،  جو و سبوس بوده و هست.
 در همين راستا برنامه ريزان كشور در جهت رفع اين مشكلات ايجاد تشكيلاتي همچون شبكه تعاونيهاي عشايري را ضروري دانسته و بدينوسيله شركتهاي تعاوني عشايري جهت خدمت رساني هر چه بهتر و تامين احتياجات آنان شكل گرفتند .

اتحاديه تعاونيهای عشاير استان آذربايجانشرقی با مشاركت هفت شركت تعاوني در شهرهاي مختلف استان و با سرمايه اي معادل 12 ميليون ريال در سال 1367 تحت عنوان شهيد قاضي طباطبايي تشكيل يافت كه در زمينه امور اداری ،  مالي ،  عمرانی و بازرگانی به شركتهاي مربوطه ارائه خدمت می كند.

جامعه عشايري به عنوان جامعه اي متمايز از جوامع شهري و روستايي با ويژگيهاي خاص معيشتي و زيستي نقش ارزنده و تعيين كننده اي در اقتصاد كشور دارد به طوريكه عشاير با نسبت 5/2 درصد از جمعيت استان بيش از 20 درصد فرآورده هاي دامي استان را توليد مي نمايند . جمعيت آنها در فصل قشلاق 52001 نفر و در فصل ييلاق 84184 نفر مي باشد كه در طي دو برنامه تعداد 1135 خانوار از جمعيت عشايري استان به علت اجراي طرحهاي عمراني وارائه خدمات لازم اسكان يافته اند . تعداد دام موجود در اختيار آنها 7/1 ميليون واحد دامي و مراتع مورد استفاده آنها يك ميليون هكتار مي باشد . اراضي كشاورزي آنها 2800 هكتار و اراضي قابل تبديل به كشاورزي در اختيار شان 15000 هكتار مي باشد .       اين استان در فصل قشلاق 4 درصد عشاير كشور و در فصل ييلاق بعلت حضور عشاير استانهاي همجوار 5/6 درصد عشاير كشور را به خود اختصاص مي دهد .       اصلي ترين شهرستانهاي عشاير نشين استان به ترتيب عبارتند از كليبر ، اهر ، ميانه ، چاراويماق ، سراب ، هريس ، مراغه و ....